Kolajen Peptitler Nedir?
Kolajen, dokular arası yapıştırıcı, dayanıklılık sağlayıcı olarak görev yapan, insan vücudunda en bol bulunan ve ekstrasellüler matriksi oluşturan en önemli proteindir.
Kolajen cilt, kemik, eklem, kıkırdak, saç, tırnak, tendon, kas, göz, diş, kan damarlarının temel yapı taşıdır; tüm dokulara yapı, esneklik ve kuvvet kazandırarak, bu dokuların şeklini ve işlevini korumaktadır.
Kolajen, vücudumuzun toplam proteinin %30’unu oluşturur. Derinin %75'ini, Kıkırdakların kuru ağırlığının %70'ini, kemiklerin %20'sini, tendonların %85'ini, bağların %70'ini, ve kasları oluşturur. Tüm yaşamsal iç organlarımızı kaplar, korur ve bağ dokusunun ana bileşenidir.
Fiziksel yaşlanma esas olarak vücudumuzdaki kolajenin azalması ve bozulmasından kaynaklanmaktadır.
Normal şartlarda kolajen, vücuttaki fibroblast hücreleri tarafından üretilmektedir; ancak ilerleyen yaş, sigara ve alkol kullanımı, yetersiz uyku, yetersiz beslenme, stres, menapoz, güneş ışınları, ve hava kirliliği ve diğer dış etkenler nedeniyle vücutta kolajen kaybı 18-29 yaşlarında başlar ve 40 yaşından sonra insan vücudu yılda yaklaşık %1 oranında kolajen kaybeder.
Yaklaşık olarak 80 yaşındaki yetişkin bireyin vücudundaki kolajen üretimi genel olarak 25 yaşındaki haline kıyasla %75 oranında azalır.
Kolajen Kaybının Ana Sonuçları
Cilt Yaşlanması
Kemik ve Eklem Problemleri
Saç ve Tırnak Güçsüzlüğü
Kolajen Peptitlerin Faydaları
Cilt Sağlığı
Kolajen hidrolizatı, epidermisin nem içeriğini arttırma, cilt kusurlarında iyileşme, anti-aging özellik ile cildin yaşlanmasını önleme, fibroblast hücrelerinin gelişimini hızlandırma ile yara iyileşme hızını arttırma etkisine sahiptir.
Kas, Kemik, Eklem ve Tendon Sağlığı
Yapılan klinik çalışmalara göre kolajen hidrolizatının eklem ve bağ dokuları hasarlardan koruyarak yenilediği, kemik ve eklemleri güçlendirdiği, osteoartiritis, romatizma gibi eklem rahatsızlıklarda oluşan ağrıları azalttığı ve kemik yoğunluğunu önemli düzeyde arttırdığı, osteoartrit ile savaşmada ve kıkırdak matriks sentezinde etkili olduğu görülmüştür.
Saç ve Tırnak Sağlığı
Saç yapısı %65- %95 arası kolajenden oluşur. Yaşla birlikte saç ve tırnak yapısı zayıflar, daha kırılgan olurlar. Kolajen saç ve tırnakların güçlenmesi ve sağlıklı halinin devamlılığı konusunda etkilidir.
Kilo Kontrolü
Kolajen proteini zengin amino asit yapısına sahip önemli bir diyet takviyesidir. Kolajen peptitlerinin şeker ve yağ ihtiva etmemesi, kilo kontrolü açısından önemlidir. Yapılan klinik çalışmaya göre Kolajen, diğer protein çeşitlerine (et, tavuk, balık, soya, whey, kazein) göre en çok tok tutan proteindir; %40 lık oranla iştahta azalmaya sebep olarak uzun süreli tokluk sağlayarak ve açlığı geciktirerek diğer protein çeşitlerinden daha iyi performans gösterdiğini kanıtlamıştır.
Sağlıklı Yaş Alımı
Kolajen peptitleri Antioksidan, anti-hipersensitif, immünomodülatör, antimikrobiyal, nöroaktif, hormonal ve mineral düzenleyici özellikler ve bağışıklık sistemini güçlendirici vb, gibi bir dizi biyolojik aktiviteye sahiptir.
Zengin Amino Asit Kompozisyonu
Kolajen sarmal yapıda üç polipeptitten oluşan, yapısal bir proteindir. Zorunlu aminoasit olan hidroksiprolini içerir. Kolajen yapısında 19 farklı aminoasit içermektedir; 9 zorunlu amino asidin, 8 tanesini (histidin, izolösin, lösin, lizin, metiyonin, fenilalanin, treonin ve valin) yapısında yüksek oranda bulundurmaktadır. Kolajen hidrolizatı diğer proteinler ile kıyaslandığında glisin, hidroksiprolin ve prolin gibi önemli amino asitleri yüksek miktarda içermektedir.
Kolajen ve Kolajen Peptitleri Arasındaki Fark Nedir?
Sığır, balık, tavuk vb. hayvansal kaynakların kemik ve deri gibi yan ürünlerinden elde edilen büyük molekül ağırlıklı kolajenin, hidroliz edilerek, parçalanmasıyla meydana gelen daha küçük molekül ağırlığına sahip, suda çözünen yapıya kolajen hidrolizatı veya kolajen peptitleri denir.
Kolajen Molekülü
Doğal kolajenin (~300.000 Dalton) molekül ağırlığı kolajen peptitler ile karşılaştırıldığında çok büyüktür. Hidroliz yöntemi ile üretilen kolajen peptitlerinin ortalama molekül ağırlığı 2000 ile 5000 Dalton arasında, biyoyararlığı ve sindirimi oldukça yüksektir. Düşük molekül ağırlığı, antioksidan kapasitesini, antimikrobiyal aktivitesini ve daha yüksek biyoyararlanım gibi fonksiyonel özelliklerini artıran faktördür.
Bilimsel araştırmalara göre kolajen peptitleri tüketildikten sonra, emilimi sonrası vurgulanan ilk etkisi antioksidan etkisi, ikinci etkisinin ise biyolojik aktiviteleri olduğu görülmüştür. Kolajen peptitleri vücuda alındıktan sonra, kanda hidroksipirolin konsantrasyonunu arttırarak, kolajen sentezini de arttırdığı deneysel çalışmalar ile tespit edilmiştir.
Yapılan klinik çalışmalarda; kolajen hidrolizatın olumlu etkilerinden faydalanmak için düzenli ve günlük önerilen kullanım dozu miktarında tüketilmesi önerilmektedir. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), kolajen peptitlerinin önerilen günlük dozunu 20 g olarak belirlemiştir. Türkiye’de ise önerilen günlük doz temkinli yaklaşılarak 10 g olarak belirlenmiştir.
Belirlenen bu miktarda kolajen hidrolizat alımının kolajen kaybını azalttığı, yaşlanma belirtilerini geciktirdiği, OSTEOARTRİT ve OSTEOPOROZ veya dermal yaşlanma gibi hastalıkların önlenmesine ve tedavi edilmesine yardımcı olduğunu, cilt, kemik ve eklem sağlığı üzerinde yararlı etkileri olduğu belirtilmiştir.
Kolajen Tipleri
28 çeşit kolajen çeşidi vardır. %80 ile %90 arası tip 1-2-3 kolajendir.
Tip 1:
Vücuttaki kolajeninin çoğunluğunu oluşturur. Cilt, kemikler, tendonlar, bağ dokusu ve dişler için yapı sağlar.
Tip 2:
Yastıklı elastik kıkırdakta bulunur. Bağ dokularındaki kıkırdak oluşumuna yardımcı olur ve eklem sağlığını korur.
Tip 3:
Kasların, organların ve arterlerin yapısını destekler. Cilde esneklik ve sıkılık kazandırır.
Yaşlandıkça, vücut daha az ve daha düşük kalitede kolajen üretir.Cildin daha az esnek hale gelmesi, kolajen eksikliğinin en belirginözelliklerindendir. Kemik ve kıkırdak doku da yaş ilerledikçeyetersiz kalan kolajenden dolayı zayıflamaya başlar. Yaralanmalarve sakatlanmalar daha sık görülür.
Birçok klinik çalışma, kolajen peptitlerinin veya kolajen içeren takviyelerin, kırışıklıkları ve kuruluğu azaltarak cildin yaşlanmasını yavaşlatmaya yardımcı olduğunu göstermiştir.
Kaynakça
Biyoyararlanım
Watanabe-Kamiyama M, Shimizu M, Kamiyama S, et al. “Absorption and effectiveness of orally administered low molecular weight collagen hydrolysate in rats”. J Agric Food Chem 2010; 58(2): 835-41.
Zeijdner E.E. “Digestibility of collagen hydrolysate during passage through a dynamic gastric and small intestinal model (TIM-1) “. TNO Nutrition and food Research Report. 2002, 24 June
Eklemler
Benito-Ruiz P., Villacis R.A., Zurita L.A. et al. “A randomized controlled trial on the efficacy and safety of a food ingredient, collagen hydrolysate, for improving joint comfort”. International Journal of Food Sciences and Nutrition 2009, 60 (S2): 99-113.
Clark K. L., Sebastianelli W., Flechsenhar K. R. et al. “24- week study on the use of collagen hydrolysate as a dietary supplement in athletes with activity-related joint pain”. Current Medical Research and Opinions 2008, 24 (5): 1485-1498.
Gonçalves FK. “Impact of collagen hydrolysate in middle-aged athletes with knee and ankle osteochondral lesions: A case series”. Int J Case Rep Images 2017;8(6):364–369.
Kumar S, Sugihara F, Suzuki K, Inoue N, Venkateswarathirukumara S. “A double-blind, placebo-controlled, randomised, clinical study on the effectiveness of collagen peptide on osteoarthritis” J Sci Food Agric. 2015 Mar 15;95(4):702-7.
Moskowitz, R. W. “Role of Collagen Hydrolysate in Bone and Joint Disease”. Seminars in Arthritis and Rheumatism. 2000; 30 (2): 87-9
Trc T, Bohmova J. “Efficacy and tolerance of enzymatic hydrolysed collagen (EHC) vs. glucosamine sulphate (GS) in the treatment of knee osteoarthritis (KOA)”. Int Orthop.2011; 35:341—8.
Tendonlar ve Bağlar
Praet, S. et al “Oral Supplementation of Specific Collagen Peptides Combined with Calf-Strengthening Exercises Enhances Function and Reduces Pain in Achilles Tendinopathy Patients”. Nutrients. 2019 Jan 2;11(1).
Bağışıklılık Sistemi
Chen Q, Chen O, Martins IM, Hou H, Zhao X, Blumberg JB, Li B. Collagen peptides ameliorate intestinal epithelial barrier dysfunction in immunostimulatory Caco-2 cell monolayers via enhancing tight junctions. Food Funct. 2017 Mar 22;8(3):1144-1151. doi: 10.1039/c6fo01347c. PMID: 28174772.
Song W, Chen Q, Wang Y, Han Y, Zhang H, Li B. Identification and Structure-Activity Relationship of Intestinal Epithelial Barrier Function Protective Collagen Peptides from Alaska Pollock Skin. Mar Drugs. 2019 Jul 31;17(8):450. doi: 10.3390/md17080450. PMID: 31370332; PMCID: PMC6723256.Kemik Kaybı ve Osteoporoz
Daneault, A., et al. “Biological effect of hydrolyzed collagen on bone metabolism” Critical Reviews in Food Science and Nutrition 2017, 57:9, 1922-1937
König D., Oesser S., Scharla S., Zdzieblik D., Gollhofer A. “Specific Collagen Peptides Improve Bone Mineral Density and Bone Markers in Postmenopausal Women—A Randomized Controlled Study” Nutrients 2018, 10, 97
Porfírio E, Fanaro GB. “Collagen supplementation as a complementary therapy for the prevention and treatment of osteoporosis and osteoarthritis: a systematic review” Revista Brasileira de Geriatria e Gerontologia 2016, 19: 153-164
Wauquier, F., et al. “Human Enriched Serum Following Hydrolysed Collagen Absorption Modulates Bone Cell Activity: from Bedside to Bench and Vice Versa” Nutrients 2019, 11, 1249
Deri
Asserin J., Lati E., Shioya T., Prawitt J. “The effect of oral collagen peptide supplementation on skin moisture and the dermal collagen network: evidence from an ex vivo model and randomized, placebo-controlled clinical trials” J. of Cosmetic Dermatology 2015, 0, 1–11
Campos, Patrícia Maia, et al. “An oral supplementation based on hydrolyzed collagen and vitamins improves skin elasticity and dermis echogenicity: a clinical placebo-controlled study”. Clin Pharmacol Biopharm 2015, 4: 142
Sibilla S, Godfrey M, Brewer S, Budh-Raja A and Genovese L “An Overview of the Beneficial Effects of Hydrolysed Collagen as a Nutraceutical on Skin Properties: Scientific Background and Clinical Studies” The Open Nutraceuticals Journal, 2015, 8, 29-42 29
Zague, V. et al “Collagen peptides modulate the metabolism of extracellular matrix by human dermal fibroblasts derived from sun-protected and sun-exposed body sites”. Cell Biol Int. 2018 Jan;42(1):95-104.
Jimbo N, Kawada C, Nomura Y. “Optimization of dose of collagen hydrolysate to prevent UVB-irradiated skin damage” Biosci Biotechnol Biochem. 2016;80(2):356-9.
Sugihara F., Inoue N., Venkateswarathirukumara S. “Ingestion of bioactive collagen hydrolysates enhanced pressure ulcer healing in a randomized double-blind placebo-controlled clinical study” Scientific Reports volume 8, Article number: 11403 (2018)
Proksch E, Schunck M, Zague V, Segger D, Degwert J, Oesser S. Oral intake of specific bioactive collagen peptides reduces skin wrinkles and increases dermal matrix synthesis. Skin Pharmacol Physiol. 2014;27(3):113-9. doi: 10.1159/000355523. Epub 2013 Dec 24. PMID: 24401291.Nieuwenhuizen, A., Hochstenbach-Waelen, A., Veldhorst, M., Westerterp, K., Engelen, M., Brummer, R., . . . Westerterp-Plantenga, M. (2008). Acute effects of breakfasts containing α-lactalbumin, or gelatin with or without added tryptophan, on hunger, ‘satiety’ hormones and amino acid profiles. British Journal of Nutrition, 101(12), 1859-1866. doi:10.1017/S0007114508131774Varani J, Dame MK, Rittie L, Fligiel SE, Kang S, Fisher GJ, Voorhees JJ. Decreased collagen production in chronologically aged skin: roles of age-dependent alteration in fibroblast function and defective mechanical stimulation. Am J Pathol. 2006 Jun;168(6):1861-8. doi: 10.2353/ajpath.2006.051302. PMID: 16723701; PMCID: PMC1606623.Shoulders MD, Raines RT. Collagen structure and stability. Annu Rev Biochem. 2009;78:929-58. doi: 10.1146/annurev.biochem.77.032207.120833. PMID: 19344236; PMCID: PMC2846778.Kaslar
Jendricke, P. et al. “Specific Collagen Peptides in Combination with Resistance Training Improve Body Composition and Regional Muscle Strength in Premenopausal Women: A Randomized Controlled Trial”. Nutrients. 2019 Apr 20;11(4).
Oertzen-Hagemann, V. et al. “Effects of 12 Weeks of Hypertrophy Resistance Exercise Training Combined with Collagen Peptide Supplementation on the Skeletal Muscle Proteome in Recreationally Active Men”. Nutrients. 2019 May 14;11(5).
Olson GB, Savage S, Olson J. 2000. “The effects of collagen hydrolysate on symptoms of chronic fibromyalgia and tempomandibular joint pain”. Cranio, 18(2): 135-41.
Zdzieblik D., Oesser S., Baumstark MW., Gollhofer A., and König D. “Collagen peptide supplementation in combination with resistance training improves body composition and increases muscle strength in elderly sarcopenic men: a randomised controlled trial” British Journal of Nutrition 2015, 114, 1237–1245
Sağlıklı Yaş Alımı
Figueres T., Basés E. “Revisión de los efectos beneficiosos de la ingesta de colágeno hidrolizado sobre la salud osteoarticular y el envejecimiento dérmico” Nutrición Hospitalaria, vol. 32, núm. 1, 2015, pp. 62-66
Koyama Y. “Effects of Collagen Ingestion and their Biological Significance” J Nutr Food Sci 2016, 6: 504.
Paul, C. et al. “Significant Amounts of Functional Collagen Peptides Can Be Incorporated in the Diet While Maintaining Indispensable Amino Acid Balance”. Nutrients. 2019 May 15;11(5).
Song H., Li B. “Beneficial Effects of Collagen Hydrolysate: A Review on Recent Developments”. Biomed J Sci &Tech Res 2017, 1(2).